Syntaxis
De basiswoordvolgorde van het Mandarijn is SVO, net als het Nederlands. Er is echter een belangrijke uitzondering op dit systeem, wat ook wel de ‘topic-comment’ structuur genoemd wordt. Dit houdt in dat het belangrijkste ‘topic’ van de zin vooraan wordt geplaatst. Een voorbeeld:
In het Nederlands kennen we een grammaticale structuur die zich naar rechts beweegt (zie afbeelding ‘de aanschaf van de auto’). Wanneer we de ‘boom’ van een grammaticale structuur bekijken, beginnen we linksboven en bewegen we naar rechtsonder. In het Mandarijn is dit anders: hierin is het begin van de boom rechtsboven en het eind van de boom linksonder. De topic-comment structuur past binnen deze grammaticale structuur. Het Japans kent deze structuur ook.
Bijzinnen staan in het Mandarijn dan ook links van het hoofdwoord, in tegenstelling tot het Nederlands, waar bijzinnen altijd rechts van het hoofdwoord staan (bijv. ik wil het boek dat jij ook hebt). Bij ditransitieve zinnen, zinnen waarin er naast het subject twee objecten voorkomen (ik geef jou een boek) kan de woordvolgorde in het Mandarijn afwijken van SVO.
Onderschikking Het Mandarijn Chinees kent ook onderschikking. Een zin bestaat daarbij uit het hoofddeel en een ondergeschikt deel. De twee delen kunnen op verschillende manieren in relatie tot elkaar staan: Enkele voorbeelden (Zhang, 2014) 1) Contrast-relatie: Ondergeschikte zin - hoofdzin 尽管我很努力了,但是我考试还是没及格 jìnguǎn wǒ hěn nǔlì le, dànshì wǒ kǎoshì háishì méi jí gé Even though I tried my best, I didn’t pass the exam. Ondanks dat ik zo mijn best deed, heb ik het examen niet gehaald. 2) Oorzakelijke relatie: Ondergeschikte zin - hoofdzin 因为今天停电,所以我没法看电视了 yīnwéi jīntiān tíngdiàn, suǒyǐ wǒ méifǎ kàn diàn shì le Because the power is cut off, I cannot watch the TV. Omdat de stroom uitgevallen is, kan ik geen TV kijken. 3) Voorwaardelijke relatie: Ondergeschikte zin - hoofdzin 如果明天不下雨,我们去公园玩吧 rúguǒ míngtiān bú xiàyǔ, wǒmen qù gōngyuán wán ba If it doesn’t rain tomorrow, let’s go to the park. Als het morgen niet regent, laten we naar het park gaan. In het Mandarijn moet de ondergeschikte zin altijd voor de hoofdzin komen te staan. Dit is in het Nederlands niet verplicht: 1) Ik heb het examen niet gehaald, ondanks dat ik zo mijn best had gedaan. 2) Ik kan geen TV kijken, omdat de stroom is uitgevallen. 3) Laten we naar het park gaan, als het morgen niet regent. De zinnen worden gevormd met voegwoorden, de onderstaande worden daar vaak voor gebruikt: 宁可 (nìngkě), 与其 (yǔqí), 就是 (jiùshì), 即使 (jíshǐ), 假如 (jiǎrú), 如果 (rúguǒ), 要是 (yàoshì), 除非 (chúfēi), 只有 (zhǐyǒu), 无论 (wúlùn), 不论 (búlùn), 不管 (bùguǎn), 既然 (jìrán), 由于 (yóuyú), 因为 (yīnwéi), 尽管 (jìnguǎn), 虽然 (suīrán), 但是 (dànshì), 为的是 (wèi de shì), 因此 (yīncǐ), en 所以 (suǒyǐ), (Teng, 2013). De volgende bijwoorden worden vaak in de hoofdzin gebruikt: 才 (cái), 就 (jiù), 也 (yě), 都 (dōu), 即 (jí), 反而 (fǎn'ér), (Teng, 2013). |