Fonologie
Uitspraak
Het Mandarijn-Chinees is een tonale taal. Er zijn vier tonen in het Mandarijn: de hoge toon, de hoog stijgende toon, de dalend-stijgende toon en de hoog dalende toon. Het Mandarijn is opgebouwd uit syllabes die maximaal kunnen bestaan uit een initiële medeklinker, een palatale glijklank (zoals de [j] in het woord ‘jong’), een klinker, een finaal en een toon. Op deze manier zijn er enkele honderden verschillende syllaben mogelijk. De initiële medeklinker is altijd één van klanken uit onderstaande tabel. De palatale glijklank wordt uitgesproken door velaire klanken (zoals de [k] of de ng-klank [ŋ]) of alveolaire sibilanten (zoals [z]) te palatiseren, dat wil zeggen, te verschuiven naar het gehemelte. Woordeindes op een plosief (zoals [b] of [p]) of op [m] komen te vervallen of worden vervangen door een glottale stop [Ɂ]. Enkele consonanten die wel in het Mandarijn voorkomen, maar niet in het Nederlands, zijn [ʂ], [ʐ], [ʈ], [ɖ], [ɳ], [ɭ], [ɽ] en [ɻ]. Dit zijn de zogenaamde retroflexe consonanten die alveolair worden uitgesproken (tussen de tandkassen en het harde gehemelte) en waarbij de tong een platte, holle of gekrulde vorm heeft. De term die wordt gebruikt voor retroflexie bij klinkers is ‘rotacisme’. Hierbij neigt de klinker naar de [r] door de tong bij het uitspreken van de klinker omhoog te laten komen. Denk hierbij aan een klank in het Engelse ‘butter’ in een Noord-Amerikaans accent, of, in een sterk overdreven vorm, de piratenuitspraak ‘Arrr!’.
Syllabestructuur Een syllabe in het Putonghua, de officiële en door de overheid aangemoedigde variant van Mandarijn, kent vier mogelijke structuren: V, CV, VC en CVC. Er zijn 21 medeklinkers die op de eerste plaats van een syllabe kunnen voorkomen en 2 medeklinkers die op de laatste plaats kunnen voorkomen ([n] en [ŋ]). Er zijn drie groepen klinkers: een groep met 9 simpele klinkers ([i, y, u, ɤ, o, ᴀ, ə, ε, ɚ], waarvan de laatste retroflex is en niet voorkomt in het Nederlands), een groep met 9 diftongen ([ae, ei, ɑo, ow, iᴀ, iε, uᴀ, uo, yε]) en een groep met 4 triftongen ([iɑo, iow, uae, uei]). |