Morfologie
Het wortelsysteem
Omdat het SYA is afgeleid en voornamelijk gebaseerd is op de klassieke Arabische taal (MSA), hangt de constructie van het woord af van wat de wortel of stam wordt genoemd. Van de wortel, die bijna altijd bestaat uit 3 medeklinkers, worden veel woorden (werkwoorden, zelfstandig naamwoorden of bijvoeglijk naamwoorden) afgeleid. De afgeleide woorden blijven gekoppeld aan hun basiskenmerken met de wortel (dat wil zeggen, zoals een boom en een wortel): de wortel is de basis en de noodzakelijke voor- en achtervoegsels worden toegevoegd om nieuwe zelfstandige naamwoorden en werkwoorden te produceren. Zoals blijkt uit de volgende voorbeelden: صنع / sˤnʕ/ (maken), is de stam en bestaat uit drie medeklinkers, namelijk /sˤ, n, ʕ/. De basisbetekenis is ‘maken’ (als in iets fabriceren). صنع sˤeneʕ/ - hij maakte يصنع yesˤneʕ/ - hij maakt صناعة ˈsˤiˈnaːʕa/ - industrie صانع sˤaːneʕ/ - maker مصنوع masˤnuːʕ/ - gemaakt Werkwoorden Het werkwoordsysteem in het SYA is complex. Naast geslacht en aantal is ook de persoon in het werkwoord opgenomen. Er zijn dus bijvoorbeeld ook verschillende werkwoordsvormen voor jij (mnl.) en jij (vrwl.). Het SYA is een pro-drop taal, wat betekent dat de persoonsvorm niet altijd expliciet hoeft te worden genoemd, maar kan worden afgeleid uit de context en de werkwoordsvorm. Wanneer het onderwerp toch wordt genoemd, wordt de nadruk gelegd op de persoon, zoals in: "Hij, hij werkt in de fabriek". |
Voorbeelden van werkwoorden met impliciete persoonsvormen:
1. Tegenwoordige tijd:
يَشتَغِل / /jɘʃtɘɣɘl/ - hij werkt (mannelijk)
تَشتَغِلِي /tɘʃtɘɣˈliː/ - jij werkt (vrouwelijk)
2. Verleden tijd:
شَتغَلَ /ʃteɣɘl/ - hij werkte (mannelijk)
شَتغَلْتِ /ʃteɣɘltiː/ - jij werkte (vrouwelijk)
3. Toekomstige tijd:
رَح يِشتَغِل /rɘħ jɘʃtɘɣɘl / - hij zal werken (mannelijk)
رَح تِشتَغِلِي / rɘħ tɘʃtɘɣˈliː / - jij zal werken (vrouwelijk)
Het Syrisch Arabisch kent geen infinitief, maar de tijd van de zin kan worden afgeleid uit de vorm van het werkwoord.
Zelfstandig naamwoorden
Volgens Omar (1973) wordt het SYA-systeem gekenmerkt door uitgebreide vervoegingsprocessen. Deze processen omvatten de verbuiging van zelfstandigenaamwoorden, bijvoeglijk naamwoorden, werkwoorden en persoonlijk voornaamwoorden, wat essentieel is om tot correcte grammaticale overeenstemming te komen. De uitgang van een zelfstandig naamwoord kan dienen als indicator voor het geslacht, waarbij vrouwelijke woorden doorgaans eindigen op /a/.
Naast het geslacht kan men uit het zelfstandig naamwoord afleiden of het enkelvoudig, tweevoudig of meervoudig is. Bijvoorbeeld, "طالب" /ˈtˤaːlɪb/ (een student) in het enkelvoud, "طالبين" / tˤaˈlɛben/ (twee studenten) in het tweevoud, en "طُلاب" /ˈtˤʊlaːb/ (studenten) in het meervoud. Hoewel er enkele vaste patronen zijn voor meervoudsvorming, zijn er ook heel veel woorden met onregelmatige meervoudsvormen, wat het leerproces uitdagend maakt.
Het lidwoord: de bepaaldheid van een zelfstandig naamwoord wordt aangeduid door de aanwezigheid of afwezigheid van het lidwoord. Bijvoorbeeld, "الكتاب" /lˈkɘtaːb/ betekent "het boek" en is bepaald, terwijl "كتاب" (kɘtaːb/) simpelweg "boek" aanduidt en onbepaald is.
Bijvoeglijk naamwoorden
In het SYA ondergaat een bijvoeglijk naamwoord aanpassingen om overeen te komen met het zelfstandig naamwoord waaraan het is gekoppeld. Deze aanpassingen omvatten het geslacht, de bepaaldheid en het aantal (enkelvoud of meervoud) van het zelfstandig naamwoord.
Als voorbeeld kunnen we kijken naar:
1. Aanpassing aan geslacht:
Mannelijk: كتاب جديد / kɘˈtaːb ʒæˈdiːd / - nieuw boek
Vrouwelijk: مدرسة جديدة /mɘdrese ʒdiːde/ - nieuwe school
2. Aanpassing aan bepaaldheid:
Bepaald: الطالب الجديد /atˈtˤaːlib al-ʒediːd/ - de nieuwe student
Onbepaald: طالب جديد /tˤaːlib ʒediːd / - nieuwe student
3. Aanpassing aan aantal (enkelvoud of meervoud):
Enkelvoud: كرسي أحمر /kursiː ʔaħmer/ - rode stoel
Meervoud: كراسي حمرا /karaːsiː ħamraː/ - rode stoelen
Vergelijkende en overtreffende trap
In vergelijkingen in het Syrisch Arabisch wordt een vergelijking gevormd door het toevoegen van het prefix ˀa- aan het bijvoeglijk naamwoord, wat vaak resulteert in een wijziging van het klinkerpatroon. Sommige bijvoeglijk naamwoorden kunnen echter niet worden vervormd voor een vergelijking. In deze gevallen wordt het woord voor 'meer' direct achter het adjectief geplaatst. Bij de vorming van de overtreffende trap wordt het lidwoord aan de vergelijkende vorm toegevoegd.
Voorbeelden:
slim: /zæki/ - slimmer: /ʔazkæ/ - de slimste: /alʔazkæ/
mooi: /ʒæmiːl/ - mooier: /ʔaʒmel/ - de mooiste: /alʔaʒmel/
groot: /kabiːr/ - groter: /ʔakber/ - de grootste: /alʔakber/
snel: /sariːʕ/ - sneller: /ʔasraʕ/ - de snelste: /alʔasreʕ/
Persoonlijk voornaamwoorden
De persoonlijk voornaamwoorden worden gekozen op basis van persoon, getal en bij de 2e en 3e persoon enkelvoud ook op basis van geslacht. In het Syrisch dialect bestaat er geen onderscheid tussen het mannelijke en het vrouwelijke in de eerste persoon enkelvoud en in het meervoud. Zie hieronder in tabel 3.
1. Tegenwoordige tijd:
يَشتَغِل / /jɘʃtɘɣɘl/ - hij werkt (mannelijk)
تَشتَغِلِي /tɘʃtɘɣˈliː/ - jij werkt (vrouwelijk)
2. Verleden tijd:
شَتغَلَ /ʃteɣɘl/ - hij werkte (mannelijk)
شَتغَلْتِ /ʃteɣɘltiː/ - jij werkte (vrouwelijk)
3. Toekomstige tijd:
رَح يِشتَغِل /rɘħ jɘʃtɘɣɘl / - hij zal werken (mannelijk)
رَح تِشتَغِلِي / rɘħ tɘʃtɘɣˈliː / - jij zal werken (vrouwelijk)
Het Syrisch Arabisch kent geen infinitief, maar de tijd van de zin kan worden afgeleid uit de vorm van het werkwoord.
Zelfstandig naamwoorden
Volgens Omar (1973) wordt het SYA-systeem gekenmerkt door uitgebreide vervoegingsprocessen. Deze processen omvatten de verbuiging van zelfstandigenaamwoorden, bijvoeglijk naamwoorden, werkwoorden en persoonlijk voornaamwoorden, wat essentieel is om tot correcte grammaticale overeenstemming te komen. De uitgang van een zelfstandig naamwoord kan dienen als indicator voor het geslacht, waarbij vrouwelijke woorden doorgaans eindigen op /a/.
Naast het geslacht kan men uit het zelfstandig naamwoord afleiden of het enkelvoudig, tweevoudig of meervoudig is. Bijvoorbeeld, "طالب" /ˈtˤaːlɪb/ (een student) in het enkelvoud, "طالبين" / tˤaˈlɛben/ (twee studenten) in het tweevoud, en "طُلاب" /ˈtˤʊlaːb/ (studenten) in het meervoud. Hoewel er enkele vaste patronen zijn voor meervoudsvorming, zijn er ook heel veel woorden met onregelmatige meervoudsvormen, wat het leerproces uitdagend maakt.
Het lidwoord: de bepaaldheid van een zelfstandig naamwoord wordt aangeduid door de aanwezigheid of afwezigheid van het lidwoord. Bijvoorbeeld, "الكتاب" /lˈkɘtaːb/ betekent "het boek" en is bepaald, terwijl "كتاب" (kɘtaːb/) simpelweg "boek" aanduidt en onbepaald is.
Bijvoeglijk naamwoorden
In het SYA ondergaat een bijvoeglijk naamwoord aanpassingen om overeen te komen met het zelfstandig naamwoord waaraan het is gekoppeld. Deze aanpassingen omvatten het geslacht, de bepaaldheid en het aantal (enkelvoud of meervoud) van het zelfstandig naamwoord.
Als voorbeeld kunnen we kijken naar:
1. Aanpassing aan geslacht:
Mannelijk: كتاب جديد / kɘˈtaːb ʒæˈdiːd / - nieuw boek
Vrouwelijk: مدرسة جديدة /mɘdrese ʒdiːde/ - nieuwe school
2. Aanpassing aan bepaaldheid:
Bepaald: الطالب الجديد /atˈtˤaːlib al-ʒediːd/ - de nieuwe student
Onbepaald: طالب جديد /tˤaːlib ʒediːd / - nieuwe student
3. Aanpassing aan aantal (enkelvoud of meervoud):
Enkelvoud: كرسي أحمر /kursiː ʔaħmer/ - rode stoel
Meervoud: كراسي حمرا /karaːsiː ħamraː/ - rode stoelen
Vergelijkende en overtreffende trap
In vergelijkingen in het Syrisch Arabisch wordt een vergelijking gevormd door het toevoegen van het prefix ˀa- aan het bijvoeglijk naamwoord, wat vaak resulteert in een wijziging van het klinkerpatroon. Sommige bijvoeglijk naamwoorden kunnen echter niet worden vervormd voor een vergelijking. In deze gevallen wordt het woord voor 'meer' direct achter het adjectief geplaatst. Bij de vorming van de overtreffende trap wordt het lidwoord aan de vergelijkende vorm toegevoegd.
Voorbeelden:
slim: /zæki/ - slimmer: /ʔazkæ/ - de slimste: /alʔazkæ/
mooi: /ʒæmiːl/ - mooier: /ʔaʒmel/ - de mooiste: /alʔaʒmel/
groot: /kabiːr/ - groter: /ʔakber/ - de grootste: /alʔakber/
snel: /sariːʕ/ - sneller: /ʔasraʕ/ - de snelste: /alʔasreʕ/
Persoonlijk voornaamwoorden
De persoonlijk voornaamwoorden worden gekozen op basis van persoon, getal en bij de 2e en 3e persoon enkelvoud ook op basis van geslacht. In het Syrisch dialect bestaat er geen onderscheid tussen het mannelijke en het vrouwelijke in de eerste persoon enkelvoud en in het meervoud. Zie hieronder in tabel 3.
Klemtoon
In het SYA wordt de klemtoon standaard geplaatst op de voorlaatste lettergreep. Dit blijft van toepassing, ongeacht of de lettergreep een CV-structuur heeft of een CVC-structuur. Als een woord bestaat uit twee lettergrepen, ontvangt de eerste lettergreep de klemtoon. Bij een woord met bijvoorbeeld vier lettergrepen ligt de nadruk op de derde lettergreep (de voorlaatste), terwijl de eerste lettergreep een secundaire nadruk krijgt. Voorbeelden:
Woord: كتاب / kɘtaːb/ - 'boek' / klemtoon: Kɘ-taːb
Woord: مدرسة /mɘdrasa)/- 'school' / klemtoon: ma-DRA-sa
In het SYA bestaat ook geminatie. Dat betekent dat een medeklinker wordt verdubbeld. In het Nederlands hebben we dat wel in het schrift maar niet in de spraak. De /m/ in ‘ramen’ en in ‘rammen’ wordt hetzelfde uitgesproken. In het SYA hoor je dat verschil, doordat de medeklinker net iets langer wordt ‘vastgehouden’ in de spraak.
Dit fenomeen is betekenisonderscheidend. Zo betekent de werkwoordsvorm رَحَلْ /raħal/ ‘hij vertrok’ en het bijvoeglijk naamwoord رَحَّلَ /ra'ħ'ħal/ ‘reiziger’.
Lidwoorden
In het SYA dialect is er één lidwoord: /al/ en dat wordt voor het zelfstandig naamwoord geplaatst.