Fonologie
Het Telugu kent twee verschillende klanksystemen: een formeel en een informeel systeem. Het formele systeem bevat een uitgebreidere set aan fonemen (met aspiratie) en wordt veelal gebruikt in formeel taalgebruik in bijvoorbeeld openbare toespraken, op de radio en op school. Het minder uitgebreide systeem wordt veelal gebruikt in informele sferen, zoals bijvoorbeeld thuis of in gesprekken tussen vrienden en familie.
Een woord bestaat in het Telugu uit 1 tot 4 lettergrepen, bestaande uit V of CV. De meest voorkomende lettergreep constructies zijn: (C)VCV, (C)VCCV en (C)VCVCV. Medeklinkers De volledige set aan medeklinkers in het Telugu worden hieronder weergegeven in tabel 1. |
Tabel 1. Medeklinkerset Telugu (Bron: Bhaskararo et al., 2016)
Van deze medeklinkers worden de fonemen met aspiratie voornamelijk gebruikt in leenwoorden vanuit het Sanskriet (Tatsama), het Prakrits (Tadbhava) of het Engels en komen in woorden uit de oorspronkelijke taal niet of nauwelijks voor. De enige medeklinker met aspiratie die voorkomt in woorden vanuit het Telugu zelf is de /dʱ/ en deze wordt alleen gebruikt bij het aangeven van nummers (achttien, veertien). Naast de aspiratie worden ook een aantal fricatieven alleen gebruikt in leenwoorden: /f/, /ʃ/, en /ʂ/. En de /h/ komt in de oorspronkelijke taal alleen voor in uitingen van verrassing /oːhoː/ of waardering /ɐːhɐː/) en verder alleen in leenwoorden.
Medeklinkerclusters komen oorspronkelijk in het Telugu niet voor. Vanuit het Engels zijn er wel leenwoorden die medeklinkerclusters bevatten, maar die komen alleen voor in het formele taalgebruik voor (hoog)opgeleide mensen.
Van de retroflexen kunnen, net als in het Nederlands, de /ɳ/ en /ɭ/ niet voorkomen aan het begin van een woord en kunnen ze alleen na een klinker geplaatst worden. Anders dan in het Nederlands kunnen de overige retroflexen wel voorkomen aan het begin van een woord: /ʈ/ en /ɖ/. De /j/ komt alleen voor aan het begin van een woord in leenwoorden (vaak vanuit het Engels).
Klinkers
Alle klinkers in het Telugu contrasteren in lengte. De /ɛ/ en /æː/ vormen hierop een uitzondering en hebben dezelfde lengte. Beide klinkers zijn allofonen van zowel de /e/ als de /eː/ en komen voor in woorden die sterk beïnvloed zijn door het Engels.
Alle korte klinkers kunnen voorkomen in elke positie van een woord, behalve de /o/ (die kan niet in woordfinale positie staan). In de oorspronkelijke taal van het Telugu, op een paar uitzonderingen na, komen lange klinkers in de finale positie van een woord niet voor. In sommige leenwoorden kunnen woorden eindigen op een lange klinker, maar deze uitspraak is niet verplicht en dus zal de voorkeur uitgaan naar het gebruik van een korte klinker.
Prosodie
Het Telugu maakt geen gebruik van contrasten in klemtoon en toonhoogte. Wel kan de toonhoogte worden aangepast om bepaalde intonatiepatronen uit te drukken. Dit komt in het Nederlands ook voor, in bijvoorbeeld vraagzinnen.
Medeklinkerclusters komen oorspronkelijk in het Telugu niet voor. Vanuit het Engels zijn er wel leenwoorden die medeklinkerclusters bevatten, maar die komen alleen voor in het formele taalgebruik voor (hoog)opgeleide mensen.
Van de retroflexen kunnen, net als in het Nederlands, de /ɳ/ en /ɭ/ niet voorkomen aan het begin van een woord en kunnen ze alleen na een klinker geplaatst worden. Anders dan in het Nederlands kunnen de overige retroflexen wel voorkomen aan het begin van een woord: /ʈ/ en /ɖ/. De /j/ komt alleen voor aan het begin van een woord in leenwoorden (vaak vanuit het Engels).
Klinkers
Alle klinkers in het Telugu contrasteren in lengte. De /ɛ/ en /æː/ vormen hierop een uitzondering en hebben dezelfde lengte. Beide klinkers zijn allofonen van zowel de /e/ als de /eː/ en komen voor in woorden die sterk beïnvloed zijn door het Engels.
Alle korte klinkers kunnen voorkomen in elke positie van een woord, behalve de /o/ (die kan niet in woordfinale positie staan). In de oorspronkelijke taal van het Telugu, op een paar uitzonderingen na, komen lange klinkers in de finale positie van een woord niet voor. In sommige leenwoorden kunnen woorden eindigen op een lange klinker, maar deze uitspraak is niet verplicht en dus zal de voorkeur uitgaan naar het gebruik van een korte klinker.
Prosodie
Het Telugu maakt geen gebruik van contrasten in klemtoon en toonhoogte. Wel kan de toonhoogte worden aangepast om bepaalde intonatiepatronen uit te drukken. Dit komt in het Nederlands ook voor, in bijvoorbeeld vraagzinnen.