Hongaars Het Hongaars wordt ongeveer door 14,5 miljoen mensen gesproken, waarvan 4 miljoen buiten Hongarije. Het is een officiële taal in Hongarije en Slovenië. Hiernaast is het een regionale taal in Oostenrijk, Servië en Roemenië.
Klanken Het Hongaars heeft 14 klinkers en 25 medeklinkers. De klinkers kunnen onderverdeeld worden in lange en korte klinkers. De enige klinker die het Nederlands wel heeft en die het Hongaars niet kent is de schwa (stomme ‘e’, uitgesproken als ‘u’). Het Hongaars kent wel opeenvolgende klinkers, maar deze worden niet als een tweeklank uitgesproken. Naast de klinkers zijn er veel medeklinkers die in het Nederlands voorkomen en die het Hongaars niet heeft. Dit kan problemen opleveren voor een Hongaars kind dat Nederlands leert. Het Hongaars wordt gekenmerkt door het verschijnsel van klinkerharmonie. Dit houdt in dat de klinkers binnen een woord ofwel allemaal voorin de mond uitgesproken worden, ofwel allemaal achterin de mond. Hiernaast ligt in het Hongaars de klemtoon altijd op de eerste lettergreep. Dit wijkt af van het Nederlands waar de klemtoon meestal op de voorlaatste lettergreep ligt.
Grammatica In het Hongaars wordt de meeste grammaticale informatie gegeven door een uitgang of achtervoegsel. Er kan op deze manier met weinig woorden een hele zin ontstaan. Voor de verbuiging van een woord kunnen minstens 34 verschillende uitgangen gebruikt worden. De uitgangen passen zich aan de klinkerharmonie aan (zie ‘klanken’). Ook voor de werkwoordvervoegingen worden verschillende uitgangen gebruikt om de kenmerken (o.a. tijd, persoon, aantal) aan het werkwoord toe te voegen. Een verschil met het Nederlands is dat het werkwoord in het Hongaars zich aanpast aan het onderwerp en het lijdend voorwerp, terwijl dit in het Nederlands alleen geldt voor het onderwerp. In het Hongaars wordt geen onderscheid gemaakt in grammaticaal geslacht. Wel maakt het Hongaars gebruik van lidwoorden. Ook wordt het meervoud in het Hongaars gevormd door een meervoudsuitgang net als in het Nederlands. De vorm van de meervoudsuitgang wordt bepaald door de laatste klank van het woord. Wanneer er een telwoord vooraf gaat aan het woord, blijft het woord in het enkelvoud staan. Hiernaast heeft het Hongaars een complex naamvalssysteem, dat in deze samenvatting overgeslagen wordt. Voor meer informatie kunt u onder het kopje ‘Morfologie’ bij Hongaars in het talenoverzicht kijken. Wat betreft de woordvolgorde is het Hongaars een SOV-taal: onderwerp – lijdend voorwerp – werkwoord. Het Hongaars heeft in principe een vrije woordvolgorde, maar de verschillende woordvolgordes kunnen wel verschillen qua betekenis.
Omgangsvormen Er is momenteel geen informatie bekend over de omgangsvormen in het Hongaars.
Taalverwerving door kinderen Nederlandse kinderen zijn rond 1;6 jaar, als de eerste tweewoordzinnen verschijnen. Deze leeftijd ligt bij Hongaarse kinderen iets hoger. Zij vervoegen wel eerder, waardoor ze op dezelfde leeftijd eenzelfde soort inhoud kunnen aangeven. Het is niet duidelijk of het hier om echte vervoegingen gaat, of uit het hoofd geleerde constructies. Uit onderzoek blijkt wel dat kinderen van 2;7 jaar al in staat zijn zelfstandige naamwoorden goed te vervoegen. Met werkwoorden hebben deze kinderen dan nog wel moeite. Hiernaast worden niet alle morfemen (kleinste deel van een woord met een eigen betekenis) tegelijk verworven. Het meervoudsmorfeem, het verkleinwoord en de lijdende vorm worden als eerste verworven. Voor een overzicht van de verwervingsvolgorde in het Hongaars kunt u kijken onder het kopje ‘Verwerving’ bij het Hongaars in het talenoverzicht.
Taalstoornis of niet? Mogelijke moeilijkheden die kinderen kunnen ervaren bij het leren van Nederlands als tweede taal, die uit het Hongaars vandaan kunnen komen:
Uitspraakproblemen met bepaalde medeklinkers en tweeklanken en het plaatsen van de klemtoon.
Moeilijkheden met het gebruik van grammaticaal geslacht: het verschil tussen hij/zij, hem/haar.
Fouten met de meervoudsvorm, wanneer er een telwoord voor staat.
Moeite met de woordvolgorde van de hoofdzin in het Nederlands.
Overgeneralisatie van het bepaald lidwoord 'de'.
Voorzetsels worden in het Nederlands als woord gerealiseerd en niet als uitgang (zoals in het Hongaars). Hongaarse kinderen kunnen het voorzetsel vergeten in de zin op te nemen.
Uit een onderzoek naar TOS in het Hongaars blijkt dat kinderen met een TOS problemen kunnen laten zien met bepaalde grammaticale morfemen, maar dan gaat het vooral om complexe vormen die een groot beroep doen op de verwerkingscapaciteit van deze kinderen. Onder het kopje ‘TOS in het Hongaars’ bij Hongaars in het talenoverzicht kan meer informatie gelezen worden over onderzoeken hiernaar. Om een TOS vast te kunnen stellen kunnen er een aantal vragen aan ouders en/of tolk gesteld worden om een beeld te krijgen van de taalvaardigheid in het Hongaars en in het Nederlands. Deze vragen zijn te vinden onder het kopje ‘Mogelijke vragen aan ouders/tolk’ bij Hongaars in het talenoverzicht.
Voor meer uitgebreide informatie over het Hongaars verwijzen we je naar de eigen pagina van deze taal. Die vind je onder "Overzicht talen".