Sranan Tongo in het kort
Het Sranan is een creooltaal die in Suriname ontstond toen grote aantallen slaven met verschillende moedertalen uit Afrika als werkkracht werden geïmporteerd in de toenmalige kolonie van Engeland. In eerste instantie ging het om taalcontact met het Engels maar nadat de kolonie in 1667 door Nederland (lees de Zeeuwen) werd veroverd, gold het Nederlands (lees het Zeeuws) als superstraat-taal (de dominante taal van waaruit de minderheidstaal woorden overneemt). Het is dan ook niet verwonderlijk dat uit onderzoek naar de herkomst van de 3000 meest frequente woorden het volgende is gebleken:
afkomstig uit Afrikaanse talen ± 130 woorden = 4,3 % afkomstig uit het Portugees ± 100 woorden = 3,2 % afkomstig uit Indiaanse talen (Kalinja, Arowak) ± 390 woorden = 12,7 % afkomstig uit het Engels ± 550 woorden = 18 % afkomstig uit het Nederlands ± 650 woorden = 21,5 % afkomstig uit het Engels of Nederlands ± 130 woorden = 4,3 % nieuwvormingen ± 1100 woorden = 36 % BRON: Koefoed & Tarenskeen (1992) De generatie van immigrantenkinderen deed een poging om de taal van de blanke plantage-eigenaren te spreken, maar zij slaagden hier gebrekkig in. Vandaar de benaming ‘taki-taki’ [het Engelse talk is in deze benaming herkenbaar, letterlijke vertaling praat-praat], die tegenwoordig overigens niet meer gebruikt wordt omdat hij als denigrerend wordt ervaren. De taal is een lingua franca die door verschillende bevolkingsgroepen in Suriname naast hun moedertaal wordt gesproken. Meertaligheid is in Suriname een normaal verschijnsel en hoewel de officiële taal is nog steeds het Nederlands is, werd er in 1986 een officiële spelling voor het Sranan afgekondigd. Ook zijn er woordenlijsten en woordenboeken voor het Sranan verschenen. http://www.sil.org/americas/suriname/sranan/stnl.pdf Opgemerkt kan worden dat het Sranan vooral een spreektaal is. Zelfs leden van De Nationale Assemblee en andere hoge functionarissen schromen tegenwoordig niet om het Sranan te gebruiken, bv op politieke podia. Dat was vroeger anders; de attitude naar het Sranan was er een van schaamte en schande als je die gebruikte. Emancipatiebewegingen promoten de taal en Surinamers zijn trots op het Sranan. De taal wordt door velen niet gekend als schrijftaal omdat het Sranan niet op scholen onderwezen wordt. Toch zijn er wel poëziebundels in het Sranan te verkrijgen. De laatste jaren is er sprake van leenwoorden uit het Sranan die gebruikt worden in de taal van veel jongeren in Nederland, de zogenoemde straattaal. Fawaka, duku en faya zijn slechts enkele voorbeelden van oorspronkelijk Sranan-woorden waarvan de betekenis nu door bijna iedere Nederlander gekend wordt. |