Sranan Tongo Het Sranan is een creooltaal (een nieuwe taal die is ontstaan in het contact tussen mensen met verschillende talen). Zo komen er woorden in de taal voor die uit verschillende talen vandaan komen: uit Afrikaanse talen, het Portugees, Indiaanse talen, het Engels en het Nederlands. Het Sranan is voornamelijk een spreektaal.
Klanken Er is momenteel nog geen informatie over klanken in het Sranan Tongo.
Grammatica Voor het Sranan geldt het begrip multifunctionaliteit: dezelfde woordvorm kan dienst doen in verschillende grammaticale functies. Afhankelijk van de context wordt dan de juiste betekenis bepaald. Hieronder volgen de meest opmerkelijke verschillen tussen het Sranan en het Nederlands met betrekking tot de grammatica:
Het gebruik van het persoonlijk voornaamwoord (pvnw) is anders. In het Sranan kan dezelfde vorm van het pvnw voor zowel het onderwerp als het lijdend voorwerp of meewerkend voorwerp gebruikt worden.
Het verkleinwoord en de meervoudsvorm van zelfstandig naamwoorden wordt anders gevormd in het Sranan. Een verkleinwoord wordt aangegeven door het woord ‘pikin’ (klein) toe te voegen en de meervoudsvorm moet blijken uit de context. Ook voor werkwoorden geldt dit. Werkwoorden worden niet vervoegd zoals in het Nederlands, maar de infinitief wordt altijd gebruikt. Ook voor de tijden gebruikt het Sranan geen verschillende vormen, maar een tijdsbepaling in de zin (zoals gisteren) of een extra woordje dat aangeeft of het nog gaande is of in de toekomst gebeurt.
De intonatie is belangrijk om het verschil tussen een mededelende zin en een vraag te weten in het Sranan. In de woordvolgorde verandert hier niks.
In het Sranan wordt geen onderscheid gemaakt tussen de- en het-woorden. Het is zelfs mogelijk om het lidwoord weg te laten in bepaalde zinnen.
Bij het gebruik van aanwijzende voornaamwoorden is het opvallend dat het lidwoord hierbij vermeld wordt en het aanwijzende voornaamwoord pas achter het zelfstandig naamwoord genoemd wordt.
Voor meer informatie over de grammatica in het Sranan zie het kopje ‘Morfologie’ en ‘Syntaxis’ bij Sranan Tongo in het talenoverzicht.
Omgangsvormen Er zijn bepaalde woorden in het Sranan, die ook in het Nederlands voorkomen, maar in beide talen heeft datzelfde woord een andere betekenis. Een Sranan-spreker kan er dus vanuit gaan dat hij een woord gebruikt dat hij kent, maar in zijn productie van het Nederlands slaat hij de plank mis. Een voorbeeld hiervan is het woord ‘tof’ wat in het Sranan ‘niet leuk’ betekent. In het Sranan geldt de ongeschreven regel dat jongeren ouderen aanspreken met u, ten teken van respect. Het persoonlijk voornaamwoord ‘yu’ heeft in het Sranan zowel de betekenis ‘je’ als ‘u’. Hiernaast wordt het respect ook vaak uitgedrukt door de aanspreekvorm te herhalen en geen persoonlijk voornaamwoord te gebruiken.
Taalverwerving door kinderen Over de manier van taal verwerven en de leeftijd van de taalverwerving in het Sranan Tongo is weinig bekend. Dit kan te verklaren zijn door het feit dat deze taal in Suriname niet op school wordt gesproken en voornamelijk een spreektaal is. Daarnaast kan het meespelen dat het vroeger als beschamend werd beschouwd om in het Sranan Tongo te spreken. Aangezien meertaligheid in Suriname ook veel voorkomt, spreken veel kinderen bijvoorbeeld een soort mengtaal van het Nederlands en het Sranan. Dit is ook een reden waardoor het lastiger kan zijn om de taalverwerving van het Sranan Tongo goed in kaart te brengen. Daarom verwijzen we naar het algemene schema van taalverwerving met daarbij de kanttekening dat heel specifieke aspecten van een bepaalde taal later of eerder verworven kunnen worden dan in dit schema staat.
Taalstoornis of niet? Mogelijke moeilijkheden die kinderen kunnen ervaren bij het leren van Nederlands als tweede taal, die uit het Sranan vandaan kunnen komen:
Fouten met het vervoegen van werkwoorden naar tijd en persoon, het vormen van verkleinwoorden, het toepassen van de juiste persoonlijk voornaamwoorden, het juist gebruiken van de lidwoorden en aanwijzend voornaamwoorden.
Fouten in de woordvolgorde.
Er is nog geen informatie over een TOS in het Sranan. Om een TOS vast te kunnen stellen kunnen er een aantal vragen aan ouders en/of tolk gesteld worden om een beeld te krijgen van de taalvaardigheid in het Sranan en in het Nederlands. Deze vragen zijn te vinden onder het kopje ‘Mogelijke vragen aan ouders/tolk’ bij Sranan Tongo in het talenoverzicht.
Voor meer uitgebreide informatie over Sranan Tongo verwijzen we je naar de eigen pagina van deze taal. Die vind je onder "Overzicht talen".