Oekraïens Het Oekraïens is de officiële taal van Oekraïne, Transnistrië en van de Unie van Volksrepublieken. Hiernaast wordt het gesproken in Rusland, Wit-Rusland, Polen, Roemenië, Slowakije, Moldavië en Hongarije. Het totaal aantal sprekers ligt ongeveer rond de 40 miljoen.
Klanken Het Oekraïens heeft 10 klinkers en 22 medeklinkers. Hiernaast heeft het een ‘zachte teken’: 5 klinkers kunnen namelijk zowel hard als zacht uitgesproken worden. Het Oekraïens heeft meer medeklinkers dan het Nederlands, waaronder de Slavische slisklanken. Ook deze slisklanken kunnen zowel hard als zacht uitgesproken worden. Het ‘zachte teken’ kan zorgen voor verschillende betekenissen. In het Oekraïens is net als in het Nederlands geen één-op-één relatie tussen klanken en letters.
Grammatica Het Oekraïens kent geen lidwoorden. Het geslacht wordt met een uitgang aangegeven of moet uit de context gehaald worden. In het Oekraïens zijn er lange en korte bijvoeglijke naamwoorden. De lange vorm komt overeen met het bijvoeglijke naamwoord in het Nederlands. De korte vorm verwijs naar het onderwerp en dus niet naar het zelfstandig naamwoord wat erna komt. Wat betreft werkwoordvervoegingen kent het Oekraïens drie tijden: verleden, heden en toekomst. Voor de verleden tijd zijn er geen persoonsvormen. De vervoeging van werkwoorden in de tegenwoordige tijd en toekomende tijd gebeurt door een toevoeging van een achtervoegsel aan het hele werkwoord. Hiernaast worden eerste, tweede en derde persoon gemarkeerd op het werkwoord. Het persoonlijk voornaamwoord mag in het Oekraïens weggelaten worden. Tot slot zijn werkwoorden van beweging een aparte groep in het Oekraïens. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen het soort beweging of er een voorvoegsel bij komt of niet. De woordvolgorde in het Oekraïens is onderwerp – werkwoord – lijdend voorwerp en redelijk vrij. In het Nederlands vindt bij vraagzinnen inversie van woordvolgorde plaats. Dit gebeurt in het Oekraïens niet. Hier wordt alleen een woordje voor de zin geplaatst die de vraagzin inluidt. Ontkenningen worden gevormd door een voorvoegsel toe te voegen en een apart woord dat de ontkenning aangeeft.
Omgangsvormen Oekraïeners zijn heel open en minder bezig met privacy. Het tonen van emoties wordt in de Oekraïense cultuur als iets goeds gezien, want dat is menselijk. Het is belangrijk dat je goed voor familie zorgt en respect voor oude mensen toont. Ook naar mensen met een hogere sociale status is het belangrijk dat je respect toont. Onbekenden dienen altijd aangesproken te worden met ‘u’, ongeacht de status van diegene. Oekraïeners doen verzoeken en vragen in de negatieve vorm. Ze maken veel gebruik van de gebiedende wijsvormen in zowel informele als formele communicatie. In formele situaties is deze vorm anders (meervoud), wat als beleefder wordt ervaren. Wanneer Oekraïeners klagen maken zij gebruik van versterkende woorden, waardoor de klachten van Oekraïeners ernstig en informeel klinken.
Taalverwerving door kinderen Er is geen informatie beschikbaar over de verschillende verwervingsfases in het Oekraïens. Daarom verwijzen we naar het algemene schema van taalverwerving met daarbij de kanttekening dat heel specifieke aspecten van een bepaalde taal later of eerder verworven kunnen worden dan in dit schema staat.
Taalstoornis of niet? Mogelijke moeilijkheden die kinderen kunnen ervaren bij het leren van Nederlands als tweede taal, die uit het Oekraïens vandaan kunnen komen:
Het uitspreken van een stemloze slotmedeklinker als stemhebbend.
Het weglaten van de persoonlijk voornaamwoorden.
Moeite met het gebruik van lidwoorden.
Fouten bij het vormen van vraagzinnen.
Er is nog geen informatie over een TOS in het Oekraïens. Om een TOS vast te kunnen stellen kunnen er een aantal vragen aan ouders en/of tolk gesteld worden om een beeld te krijgen van de taalvaardigheid in het Oekraïens en in het Nederlands. Deze vragen zijn te vinden onder het kopje ‘Mogelijke vragen aan ouders/tolk’ bij Oekraïens in het talenoverzicht.
Voor meer uitgebreide informatie over het Oekraïens verwijzen we je naar de eigen pagina van deze taal. Die vind je onder "Overzicht talen".