Morfologie
Het Khmer is een analytische, isolerende taal. Analytisch wil zeggen dat de taal geen inflectie (verbuigingen, vervoegingen of naamvallen) kent. Isolerend wil zeggen dat de woorden in de taal uit weinig morfemen bestaan, wat betekent dat één morfeem vaak al een woord vormt. Deze laatste eigenschap is dan ook sterk gerelateerd aan de eerste eigenschap, aangezien er dus sprake is van weinig grammaticale morfemen. In plaats van grammaticale morfemen (verbuigingen, etc.) wordt er gebruik gemaakt van ongebonden morfemen (partikels, zoals hulpwerkwoorden) en woordvolgorde. Het Nederlands wordt als een analytische, agglutinerende taal gezien. Dat wil zeggen dat het Nederlands weinig (maar wel enkele!) inflecties kent, maar niet helemaal isolerend is.
Zelfstandige naamwoorden In het Khmer hebben zelfstandige naamwoorden logischerwijs geen inflectie voor getal (enkelvoud of meervoud) of voor geslacht. Om getal aan te geven worden voor meervoudvormen achter het zelfstandig naamwoord partikels of telwoorden geplaatst. Ook kunnen opvolgende bijvoeglijke naamwoorden worden geredupliceerd. Er zijn eveneens geen lidwoorden in het Khmer. Om onbepaalde zelfstandige naamwoorden aan te duiden wordt vaak het telwoord ‘één’ gebruikt dat voorafgaand aan het zelfstandig naamwoord wordt genoemd. Telwoorden gaan overigens vaak gepaard met ‘classifier partikels’ behorende tot het zelfstandig naamwoord, maar dit is niet altijd verplicht. Indien ze gebruikt worden, komen deze partikels na het telwoord. Werkwoorden De werkwoorden van het Khmer vertonen logischerwijs geen inflectie voor tijd en aspect. Om tijd en aspect aan te duiden worden bijwoorden, zoals ‘gisteren’ of ‘later’, of partikels gebruikt. Tevens dienen tense en aspect vaak simpelweg uit de context gehaald te worden. Of werkwoorden in het Khmer persoon, getal en geslacht aan kunnen duiden, of hoe dit anders wordt aangeduid, is geen informatie over gevonden. Vanwege de eerder besproken eigenschappen van het Khmer wordt verwacht dat deze kenmerken in ieder geval niet op het werkwoord worden aangeduid. Wellicht geldt hier dat het uit de context moet worden afgeleid. Verder worden er geen koppelwerkwoorden gebruikt in het Khmer. Bijvoeglijke naamwoorden en bijwoorden Qua vorm wordt er geen onderscheid gemaakt tussen bijvoeglijke naamwoorden en bijwoorden. Veel woorden kunnen dan ook zowel als bijvoeglijk naamwoord en als bijwoord functioneren. Helaas is er geen informatie gevonden over eventuele verbuigingen van bijvoeglijke naamwoorden, maar gezien de eerder genoemde eigenschappen van het Khmer worden deze ook niet verwacht. De intensiteit van bijvoeglijke naamwoorden en bijwoorden kan worden aangeduid door reduplicatie van het bijvoeglijk naamwoord of bijwoord, wat eerder al werd genoemd voor getal. In de praktijk blijkt dit zelden voor verwarring te zorgen. Voornaamwoorden In het Khmer is het afhankelijk van de relatie tussen de spreker en hoorder welk persoonlijk voornaamwoord wordt gebruikt. Dit heeft te maken met het sociale register, waarover meer wordt verteld bij Pragmatiek. Verder wordt bij voornaamwoorden persoon aangeduid. Getal wordt slechts bij een bepaalde relatie tussen spreker en hoorder bij de 1e persoon aangeduid. Voor de 2e en 3e persoon kan getal niet worden aangeduid. Helaas is er geen informatie gevonden over eventuele naamvallen bij de voornaamwoorden. Gezien de eerder besproken eigenschappen van het Khmer wordt verwacht dat deze niet aanwezig zijn. Bijna elk zelfstandig naamwoord dat een status, bezigheid of familiaire relatie aanduidt, kan tevens functioneren als voornaamwoord. Met name voor verwantschapstermen en namen is dit gebruikelijk. Deze zelfstandige naamwoorden kunnen een voornaamwoord voor alle drie de personen vormen. Subject voornaamwoorden worden overigens in een informeel gesprek vaak weggelaten. Afgezien van 'jij' en 'u' wordt er in de Nederlandse taal geen gebruik gemaakt van een sociaal register. Telwoorden In het Khmer wordt geteld volgens een bi-quinair systeem. Dit houdt in dat tot vijf wordt geteld, en de nummers boven vijf weer bij vijf worden opgeteld: zo is zes ‘vijf een’, zeven ‘vijf twee’, etc. Voor de tientallen zijn aparte woorden. Ordinale telwoorden worden gevormd door een partikel voor het telwoord te zetten. |