Koerdisch Het Koerdisch is eigenlijk een verzamelnaam voor een aantal dialecten. Het Kurmanci is daarvan één van de grootste en deze wordt hier besproken. Het grootste aantal sprekers van het Kurmanci woont in Turkije, hier spreken 15 miljoen Koerden deze taal. Daarnaast wonen er nog enkele miljoenen Kurmancisprekers verspreid door Irak, Syrië en Iran. Koerden zijn in al deze landen een minderheid en hun taal heeft daarom weinig prestige. Het is in Turkije zelfs enige tijd verboden geweest om in het Koerdisch te onderwijzen en te publiceren. In het onderstaande wordt de informatie over het Koerdisch samengevat. Wanneer je echter meer wilt weten, verwijzen we je door naar de talenpagina van het Koerdisch. Deze is te vinden onder ‘Overzicht Talen’.
Klanken Veel klanken uit het Kurmanci klinken voor ons bekend, maar ze hebben twee mogelijke ‘toevoegingen’. Klanken kunnen behalve ‘normaal’, ook labiaal velair of met aspiratie uitgesproken worden. Wanneer een klank labiaal-velair wordt uitgesproken, klinkt er een kleine ‘w’ achteraan. Bij aspiratie gebeurt er iets soortgelijks, de klank wordt dan met ‘extra lucht’ uitgesproken, waardoor het klinkt als er nog een ‘h’ achtervolgt.
Grammatica Alle werkwoorden in het Kurmanci hebben twee verschillende stammen, een voor de tegenwoordige en een voor de verleden tijd. Deze twee stammen vertonen niet per se veel overeenkomst. De tegenwoordige tijd wordt als volgt gevormd: di + stam + persoonsuitgang (ik, jij, hij…). Bij de verleden tijd wordt alleen een persoonsuitgang toegevoegd aan de stam. In de verleden tijd doet het Kurmanci bij sommige werkwoorden (in onze ogen) iets bijzonders. Het werkwoord vormt zich dan naar het lijdend voorwerp i.p.v. het onderwerp. Dit wordt een ergatieveconstructie genoemd, maar in deze samenvatting gaat het te ver om dat precies uit te leggen. Een uitgebreidere uitleg van dit fenomeen is te vinden op de talenpagina van Koerdisch onder het tabblad Syntaxis. Zelfstandige naamwoorden in het Kurmanci hebben net als in het Nederlands een geslacht; mannelijk of vrouwelijk. Je kunt aan het zelfstandig naamwoord zien wat het geslacht, de naamval, de bepaaldheid (de/het of een) en het getal (enkelvoud/meervoud) is. Wanneer een bijvoeglijk naamwoord toegevoegd wordt aan de zin, komt deze meestal achter het zelfstandig naamwoord te staan. Naamwoorden komen meestal achter het zelfstandig naamwoord te staan. De woordvolgorde van een Kurmanci is hetzelfde als die van een Nederlandse bijzin; onderwerp - lijdend voorwerp - werkwoord (…Klaas een brief schrijft). Een ontkennende zin wordt in het Kurmanci gevormd door een voorvoegsel bij het werkwoord (t.t. -n(a), v.t. -n(e)).
Omgangsvormen Voor zover bekend is er geen onderzoek gedaan naar omgangsvormen in het Kurmanci.
Taalverwerving door kinderen Er is helaas niet veel bekend over de kindertaalverwerving van het Kurmanci. Er is wel een onderzoek gedaan naar het deels ergatieve systeem (zie Koerdisch, tabblad Syntaxis) van het Kurmanci. Dit onderzoek wees uit dat het eerste gebruik van ergatieve naamvallen gezien wordt bij kinderen van 2 jaar, op 2,5-jarige leeftijd vindt dit al steeds vaker plaats. Volgens dit onderzoek hangt het wel af van hoe consistent de ouders zijn in het gebruik van gespleten ergativiteit. Als de ouders hier een inconsistent patroon in laten zien, dan doen de kinderen dit ook.
Taalstoornis of niet? Er zijn een aantal moeilijkheden die Koerdische kinderen kunnen ervaren bij het leren van Nederlands, die uit hun moedertaal komen:
Moeite met het gebruik van lidwoorden
De juiste plaatsing van het bijvoeglijk naamwoord voor het zelfstandig naamwoord
Problemen met de woordvolgorde
Er bestaan helaas geen publicaties over kenmerken van taalontwikkelingsstoornissen (TOS) bij enkel Kurmancisprekende kinderen. Wel laat een onderzoek van McLeod en Goldstein (2012) zien dat het leren van het Koerdisch als eerste taal geen obstakel is in het Turkse onderwijssysteem, waar altijd onderwezen wordt in het Turks. Het spreken van Koerdisch als eerste taal kan zelfs een voordeel zijn bij het leren van Turks als tweede taal én Engels als derde taal. Het is dus aan te raden dat ouders doorgaan met het aanbieden van Koerdisch aan hun kinderen. Voor meer informatie kunt u kijken onder het kopje ‘transferfouten’ en ‘mogelijke vragen aan ouders/tolken’ bij Koerdisch in het talenoverzicht. Hier vindt u ook een vragenlijst met mogelijke vragen om een onderscheid te kunnen maken tussen fouten die uit het Koerdisch vandaan komen en een TOS.