Italiaans Klanken Het Italiaanse heeft 7 klinkers en 27 medeklinkers. Klinkers Het Italiaans kent korte en lange klinkers. Als de letter /i/ na een medeklinker staat, wordt het uitgesproken als een [j], de lettercombinatie /uo/ wordt uitgesproken als een [w]. Zo wordt più (meer) uitgesproken als [pju:], en può(hij kan) als [pwo]. In het Nederlands zien we dit alleen na de q als in aquarium. Ook heeft het Italiaans andere klinkercombinaties dan het Nederlands: /ia/, /io/, /uo/, /iè/, /ua/ en dergelijke. Medeklinkers Het Italiaans kent korte en lange medeklinkers, die een betekenisverschil aan kunnen geven. Copia (kopie) vs. Coppia (koppel). Typische klanken voor het Italiaans zijn de [ts] (als in pizza) en de [dz] (als in stazione). Klemtoon De klemtoon ligt in het Italiaans over het algemeen op de één na laatste lettergreep van het woord. De lengte van de klinkers wordt beïnvloed door de klemtoon. Onbeklemtoonde klanken of klanken die gevolgd worden door een medeklinker zijn altijd kort. Beklemtoonde klinkers die niet gevolgd worden door een medeklinker zijn dus lang: let’tera, ‘ànima, di’vino (de lettergreep na ‘ is beklemtoond). Als de klemtoon op de laatste lettergreep ligt, wordt dat aangegeven met een accentstreepje.
Grammatica In de regel wordt in het Italiaans het zelfstandig naamwoord aangepast voor het geslacht en het getal, met onderstaande uitgangen:
Het onbepaald lidwoord is voor mannelijk unen voor vrouwelijk una, behalve als het zelfstandig naamwoord met een klinker begint. Un verandert in uno als het voor een combinatie van twee medeklinkers staat. Het bepaald lidwoord past zich aan het zelfstandig naamwoord aan: mannelijk is il – i, vrouwelijk is la – le. Voor een klinker veranderen il en la in l’.
Het Italiaans is een taal met veel achtervoegsels om grootte, afkeur of voorkeur uit te drukken. Het achtervoegsel dient aangepast te worden aan het getal en geslacht van het woord waar het achter geplaatst wordt. De voornaamwoorden passen zich ook aan naar getal en geslacht. De persoonlijke voornaamwoorden zijn in het Italiaans: io, tu, lui, lei, Lei, noi, voi, loro en Loro. Italiaans is een pro-drop taal: persoonlijk voornaamwoorden kunnen weggelaten worden omdat de informatie van persoon, geslacht en getal al in de werkwoordsvervoeging zit. Er zijn in het Italiaans drie soorten werkwoorden: werkwoorden die eindigen op –are, -ere en –ire.De regelmatige uitgangen voor de tegenwoordige tijd zijn:
Omgangsvormen De omgangsvormen van het Italiaans verschillen weinig tot niets van het Nederlands.
Taalverwerving door kinderen Gezien de grote verschillen tussen het Italiaans en het Nederlands is het niet waarschijnlijk dat de talen op precies dezelfde wijze verworven worden door eerstetaalleerders. In onderstaande tabel is de verwerving van deze talen met elkaar vergeleken. Opvallend is dat Italiaanse kinderen het werkwoordsysteem eerder onder de knie hebben dan Nederlandse kinderen, terwijl het Italiaanse werkwoordsysteem ingewikkelder is. Bovendien maken Italiaanse kinderen weinig fouten in de werkwoordspelling (Caprin en Guasti, 2009).
Taalstoornis of niet? Uit onderzoek naar TOS in het Italiaans is gebleken dat voornamelijk niet-finale zwakke lettergrepen moeilijk zijn om te produceren voor kinderen met een TOS. Daarnaast wordt er vaak een enkelvoudsvorm van de derde persoon gebruikt terwijl de meervoudsvorm van toepassing is. De inflectie van de meervoudsvorm betreft een andere vorm in persoon en aantal. De meerdere verbuigingen kunnen lastig zijn voor kinderen met een TOS (Bortoloni, Arfé, Caselli, Degasperi, Deevy & Leonard, 2006). De samengestelde score van artikels en derde persoonsmeervoud in het Italiaans blijkt ook een goede graadmeter te zijn om normaal ontwikkelde kinderen te kunnen onderscheiden van kinderen met een TOS (Bortolini, Caselli, Deevy & Leonard, 2002). De zinnen die kinderen met een taalstoornis maken zijn veel minder complex dan zinnen van normaal ontwikkelde kinderen, vaak worden de inhouds- en functiewoorden weggelaten. Ook laten kinderen met een TOS in het Italiaans het achtervoegsel van om getal en geslacht aan te geven vaak weg, behalve bij werkwoorden (Marini, Tavano & Fabbro, 2008). Toch blijkt de meest voorkomende fout het weglaten van lidwoorden te zijn (Bortolini et al., 1997; Leonard et al., 1992).
Voor meer uitgebreide informatie over het Italiaans verwijzen we naar de eigen pagina van deze taal. Die is te vinden onder "Overzicht talen". Ook is daar de bronnenlijst te vinden.