IJslands in het kort
Ontstaan taal
De IJslandse taal is ontstaan vanuit andere Scandinavische talen. IJsland werd als eerste bewoond door Kelten. De Keltische taal is vergelijkbaar met het Oudnoors. In de 13e en 14e eeuw heeft de taal zich anders ontwikkeld dan het Noors (Karlsson, 2004: 9). Het Noors ontwikkelde een andere uitspraak door handelscontacten met andere Germaanse gebieden. Zo zijn steeds meer leenwoorden en andere fonemen in het Noors geïntegreerd geraakt. Het IJslands veranderde nauwelijks en hield dezelfde fonemen aan als in het Oudnoors. De taal is sindsdien nauwelijks veranderd vanwege de afgelegen positie in Europa (Karlsson, 2004: 9; Thordardottir & Juliusdottir, 2012: 415). Taalfamilie en verspreiding Het IJslands is een Noord Germaanse taal die tot de Indo-Europese taalfamilie behoort (Karlsson, 2004: 8). Het IJslands is de officiële taal in IJsland met ongeveer 300.000 tot 320.000 sprekers (Karlsson, 2004: 9). IJslands wordt met name in IJsland gesproken. De taal is niet wijd verspreid, vanwege de afgelegen positie van het land (Karlsson, 2004: 9; Juliusdottir, 2012: 415). De taal is hierdoor minder veranderd dan andere Scandinavische landen. Hierdoor kunnen mensen uit Noorwegen, Zweden en Denemarken de taal nauwelijks of niet verstaan (Árnason, 2011: 3; Thordardottir & Juliusdottir, 2012: 415). Tussen 1870 en 1915 zijn er ongeveer 20.000 IJslanders naar Noord-Amerika gemigreerd. Deze mensen hebben IJslands gesproken in de Amerikaanse staten; Manitoba, Alberta, British Columbia en North-Dakota. Momenteel spreken echter slechts enkele mensen nog IJslands in Noord-Amerika. De taal is daar bijna uitgestorven (Thráinsson, 2007: 1). Schriftsysteem In het IJslands wordt net als in Nederlands het Latijnse alfabet gebruikt. De letters <c, q, w> behoren tot het alfabet, maar worden enkel gebruikt voor woorden en namen van leenwoorden. De letter <z> wordt alleen gebruikt wanneer het gaat om oude spelling bij historische benamingen (Thráinsson, 1994: 142). Naast de gebruikelijke 26 tekens worden in het IJslands andere tekens gebruikt zoals de: <á, é, í, ó, ú, ý, ð (eth), þ (thorn), æ en ö>. In totaal zijn er 36 tekens in het alfabet. De speciale letter thorn (þ) geeft de klank weer die overeenkomt met de Engelse letter <th> in het woord <think>. De letter eth (ð) is daar de stemhebbende variant zoals in het woord <that>. De letter eth (ð) staat in het IJslands nooit aan het begin van een woord. De letter thorn (þ) staat nooit aan het eind van een woord (Thráinsson, 1994: 144, 147). De IJslandse spelling is nauwelijks veranderd in de loop der jaren (Karlsson, 2004:10). Spreektaal Het fonologisch systeem is het meest veranderd, vergeleken met het Oudnoors (Thráinsson, 1994:143). Met name de vocalen zijn in de loop der jaren veranderd in uitspraak. In het Oudijslands was het mogelijk elke vocaal slechts op één manier uit te spreken, terwijl in het Moderne IJslands een vocaal zowel lang als kort kan worden uitgesproken. Vroeger was vocaallengte een distinctief kenmerk, maar dit is het in het huidige IJslands niet meer van toepassing (Thráinsson, 1994:146). De consonanten zijn minimaal veranderd sinds het IJslands is ontstaan (Karlsson, 2004:10). Dialecten en overeenkomsten met andere talen Het IJslands kent nauwelijks dialecten. Er zijn vroeger een aantal dialecten ontstaan vanwege politieke verschillen in het land. Deze verschillen zijn zo minimaal dat deze dialecten nog nauwelijks zijn te herkennen (Karlsson, 2004: 7; 1994: 142). Er zijn wel een aantal talen die lijken op het IJslands. Het Faeröers is er daar één van. Vroeger leken het IJslands en het Faeröers veel op elkaar in zowel fonologie, morfologie en syntaxis (Árnason, 2011: 3-4). Het huidige Faeröers als gesproken taal klinkt heel anders dan het IJslands. Mensen uit IJsland en Faeröer kunnen elkaar niet goed verstaan. Het schrift is wel vergelijkbaar met het IJslands. Norn is een andere taal die leek op het IJslands. Deze taal is uitgestorven en was vergelijkbaar met het Oudnoors (Jacobsen, 2001: 39-40). |