Fonologie
Het klanksysteem van het standaard Bosnisch is gebaseerd op het klanksysteem van nieuw-Stokavische Zuidslavische dialecten, waarop ook het klanksystemen van Kroatisch en Servisch zijn gebaseerd. Het klanksysteem bestaat uit vijf klinkers (vocalen) en vijfentwintig medeklinkers (consonanten). Het Bosnisch is een transparante taal en in principe wordt elke klank met één letter verbonden; een letter van het Bosnische alfabet wordt dus altijd min of meer op dezelfde manier uitgesproken. In het Bosnisch zijn geen tweeklanken (diftongen), en ‘stomme klanken’ (gereduceerde vocalen). De enige uitzondering is de letter ‘r’.
Figuur 2 - Het klanksysteem van het Bosnisch (http://cf.hum.uva.nl/BKS/bosnisch/bosnisch_klanken.html)
Klinkers De klinkers die in het Bosnisch voorkomen zijn [a], [e], [i], [o] en [u]. Deze klinkers kunnen op vier verschillende manieren uitgesproken worden: kort, lang, met een stijgende intonatie of met een dalende intonatie. Ongeacht deze verschillende manieren van uitspraak verandert niets aan hun articulatieplaats en vorming. De klinkers kunnen op elke positie in een woord voorkomen: het begin, midden of einde. In tabel 1 zijn de uitspraken van de Bosnische klinkers weergegeven. Tabel 1 - Uitspraak van de Bosnische klinkers (Lučić) Naast de standaardklinkers kan een /r/ die zich tussen twee medeklinkers in bevindt, zich gedragen als een klinker: de zogenoemde ‘vocalische r [r̥]’. Ook wanneer een /r/ aan het begin van een woord staat, wordt deze als een klinker uitgesproken. Staat de /r/ bij een klinker, dan wordt deze klank als een medeklinker uitgesproken. Wanneer een /r/ als een klinker wordt uitgesproken, is de uitspraak te vergelijken met het Nederlandse er in het prefix ver-. Voorbeelden van woorden waarin de /r/ zich gedraagt als een klinker zijn crn ‘zwart’ en vrt ‘tuin’.
Er zijn, zoals eerder vermeld is, geen tweeklanken in de Bosnische taal; alleen de combinatie -ije- heeft vaak de neiging om als één klank uitgesproken te worden (i‿e). Verder geldt overal de regel dat één letter als één klank wordt uitgesproken. Een aantal voorbeelden zijn ij (wordt als ie+j uitgesproken), ui (wordt als oe+ie uitgesproken) en eu (wordt als e+oe uitgesproken). Medeklinkers Het Bosnisch heeft 25 medeklinkers. De medeklinkers worden naar hun vorming verdeeld in vier klassen: occlusieven (plofklanken), fricatieven (wrijfklanken), affricaten en sonanten. In onderstaande tabel kan de uitspraak van de Bosnische medeklinkers gevonden worden. In de tabel wordt, waar van toepassing, een klank eerst volgens de algemene fonetische transcriptie weergegeven en dan volgens de Slavische schrijfwijze. Tabel 2 - Uitspraak van de Bosnische medeklinkers (Lučić) |