Dari in het kort
Taalfamilie en dialecten
Het Dari behoort tot de West-Iraanse tak van de Indo-Europese talen (Entezar, 2010:11). Het Dari is een van de drie dialecten van het Perzisch. De andere twee dialecten zijn Farsi en Tajiki. Perzisch wordt gesproken door ongeveer 100 miljoen mensen in Iran, Afghanistan, Pakistan, Tadzjikistan en Oezbekistan. In Afghanistan zijn twee officiële talen: Dari en Pashto (ook Pashtu genoemd). Pashto behoort tot de Oost-Iraanse tak van de Indo-Europese talen. Dari is de interetnische taal van Afghanistan, de lingua franca, waarmee moedertaalsprekers van onder andere Pashto, Oezbeki en Turkmeni met elkaar kunnen communiceren. Dari wordt door ruim 11 miljoen mensen als moedertaal gesproken in Kabul, noord-, centraal- en west-Afghanistan en in Gardez en Jalalabad (zuidoost- en oost-Afghanistan). Ook wordt het gesproken in Iran en Pakistan. Binnen het Dari bestaan er verschillende dialecten, de grootste zijn Kabuli, Hazaragi, Herati en Badakhsi. Deze dialecten worden onderling door alle Afghanen verstaan. Schriftsysteem
Het Dari wordt in Afghanistan gebruikt in onder andere de media, het onderwijs en het zakenleven. Het Dari alfabet heeft 32 letters en is gebaseerd op het Arabisch alfabet. De taal wordt geschreven van rechts naar links behalve de getallen, die van links naar rechts geschreven worden. Het Dari wordt over het algemeen geschreven met medeklinkers en een paar lange klinkers. Er bestaan wel kleine markeringen die onder of boven letters kunnen staan om korte klinkers aan te geven, maar die worden doorgaans alleen gebruikt door kinderen of mensen die Dari als vreemde taal leren. De meeste letters van het alfabet worden in een woord aan elkaar vast geschreven (Wahab, 2006:7). Hierdoor veranderen letters van vorm, afhankelijk van de positie in een woord. Elke letter heeft dus een bepaalde vorm aan het begin van een woord, in het midden van een woord, aan het eind van een woord en als het op zichzelf voorkomt. Het Dari heeft drie uitspraakvarianten voor de klank /s/ met elk een eigen letter, twee uitspraakvarianten met eigen letter voor de klank /t/, drie uitspraakvarianten met eigen letter voor de klank /h/ en vier letters voor de vier uitspraakvarianten van de klank /z/. Het Dari kent bovendien geen verschil tussen hoofdletters en kleine letters. |